Oh Malinalli, sikur ta dinin! Nëse ata do të mund të të shihnin atë mëngjes të 15 marsit 1519 kur Zoti i Potonchán ju dha, së bashku me nëntëmbëdhjetë shokë skllevër, atë të huaj me mjekër dhe të djersitur, për të vulosur paktin e miqësisë.
Dhe ajo ishte vështirë se një vajzë, e zhveshur përveç për lëvozhgën e pastërtisë që i varej në bel dhe flokët e zinj të lëshuar që i mbulonin shpatullat. Nëse ata e dinin frikën që ndjeje se sa e jashtëzakonshme ishte të largoheshe, kush e di se ku, me ata burra të çuditshëm me gjuhë të pakuptueshme, rroba të çuditshme, makina me gojë zjarri, bubullima dhe kafshë aq të mëdha, aq të panjohura, sa që besohej në fillim se të huajt që hipnin mbi ta ishin monstra dykrenare; ankthi i ngjitjes në ato kodra lundruese, i të qenit në mëshirën e atyre qenieve.
Edhe një herë ju ndërruat duart, ishte fati juaj si një skllav. Megjithatë, prindërit tuaj ju shitën tek tregtarët Pochtec, të cilët ju çuan në Xicalango, "vendi ku ndryshon gjuha", për t'u shitur. Ju nuk e mbani mend zotin tuaj të parë; ju e mbani mend të dytin, zotin e Potonchán dhe syrin vigjilent të zonjës së skllevërve. Ju mësuat gjuhën maja dhe për të respektuar perënditë dhe për t'i shërbyer atyre, ju mësuat t'i bindeni. Ju ishit një nga më të bukurit, u shpëtuat nga ofrimi i perëndisë së shiut dhe hedhja në fund të cenotës së shenjtë.
Atë mëngjes të nxehtë të Marsit ju ngushëllojnë fjalët e chilam, priftit hyjnor: "Do të jesh shumë i rëndësishëm, do të duash derisa të të copëtohet zemra, ay del Itzá Brujo del Agua ...". Ju ngushëllon të keni shokë, kureshtja e katërmbëdhjetë apo pesëmbëdhjetë viteve ju ndihmon, sepse askush nuk e di datën e lindjes tuaj, ose vendin. Ashtu si ju, ne vetëm e dimë që ju u rritët në tokat e Z. Tabs-kalli, të shqiptuar keq nga të huaj si Tabasco, në të njëjtën mënyrë si ata ndryshuan emrin në qytetin e Centla dhe e quajtën Santa María de la Victoria, për të festuar triumfi.
Si ishe, Malinalli? Ju shfaqeni në pëlhurat e Tlaxcala, gjithmonë të veshur me një huipil dhe me flokët ulur, gjithmonë pranë kapitenit Hernando Cortés, por ato piktura, thjesht vizatime, nuk na japin një ide të qartë të tipareve tuaja. Bernshtë Bernal Díaz del Castillo, një ushtar nga Cortés, ai që do të bëjë portretin tënd të folur: "ajo ishte me pamje të mirë dhe ndërhyrëse dhe e larguar ... le të themi si doña Marina, duke qenë një grua e tokës, çfarë përpjekje burrërore kishte… kurrë nuk kemi parë dobësi tek ajo, por përpjekje shumë më e madhe se ajo e një gruaje ...
Më thuaj, Malinalli, a u bëre vërtet katolik në atë muaj që udhëtimi zgjati derisa arriti në bregdetin e Chalchicoeca, sot Veracruz? Jerónimo de Aguilar, i zënë rob në 1517 kur Mayans mundën Juan de Grijalva, ishte ai që përktheu fjalët e Fray Olmedo në Mayan, dhe kështu ata ju lanë të dini se perënditë tuaja të nderuara ishin të rreme, ata ishin demonë dhe se kishte vetëm një zot unik. por në tre persona. E vërteta është se Spanjollët u nxitën të ju pagëzonin, pasi ai ishte shkishëruar që flinte me një heretik; Kjo është arsyeja pse ata ju derdhën ujë në kokë dhe madje ju ndryshuan emrin, që nga ajo kohë ju do të ishit Marina dhe duhet të mbulonit trupin tuaj.
A ishte dashuria juaj e parë Alonso Hernández de Portocarrero, të cilit ju dha Cortés? Vetëm tre muaj ishe e tij; Sapo Cortés kuptoi, me të pritur ambasadorët e Motecuhzoma, që i vetmi që fliste dhe kuptonte Nahuatl, ishe ti, ai u bë i dashuri yt dhe vuri Juan Pérez de Arteaga si shoqërues të tij. Portocarrero u nis për në mbretërinë Spanjolle dhe nuk do ta shihje më kurrë.
A e donit burrin Cortés apo ju tërhoqi fuqia e tij? A ishit të kënaqur të largoheni nga gjendja e skllavit dhe të bëheni gjuha më e rëndësishme, çelësi që hapi derën e Tenochtitlan, sepse jo vetëm përktheni fjalë, por gjithashtu i shpjegonit pushtuesit mënyrën e të menduarit, mënyrat, besimet Totonac, Tlaxcala dhe meksikat?
Mund të ishe vendosur për përkthimin, por shkove më tej. Atje në Tlaxcala ju këshilluat të prisni duart e spiunëve në mënyrë që ata të respektonin Spanjollët, atje në Cholula ju paralajmëruat Hernando se kishin në plan t'i vrisnin. Dhe në Tenochtitlan ju shpjeguat fatalizmin dhe dyshimet e Motecuhzoma. Gjatë Natës së Trishtuar ju luftuat përkrah Spanjollëve. Pas rënies së perandorisë Mexica dhe perëndive, ju patët një djalë nga Hernando, Martincito, pikërisht kur mbërriti gruaja e tij Catalina Xuárez, e cila do të vdiste një muaj më vonë, në Coyoacan, mbase e vrarë. Dhe do të largoheshit përsëri, në 1524, në ekspeditën e Hibueras, duke e lënë fëmijën tuaj në Tenochtitlan. Gjatë asaj ekspedite, Hernando ju martoi me Juan Jaramillo, afër Orizaba; Nga ajo martesë do të lindte vajza juaj María, e cila vite më vonë do të luftonte trashëgiminë e "babait" të saj, pasi Jaramillo trashëgoi gjithçka nga nipat e gruas së tij të dytë, Beatriz de Andrade.
Më vonë, me mashtrim, Hernando do të merrte Martin nga ti për ta dërguar atë si një faqe në gjykatën Spanjolle. Oh, Malinalli, je penduar ndonjëherë që i ke dhënë gjithçka Hernandos? Si vdiqët, i therur me thikë në shtëpinë tënde në Rrugën Moneda një mëngjes më 29 janar 1529, sipas Otilia Meza, e cila pretendon të ketë parë certifikatën e vdekjes të nënshkruar nga Fray Pedro de Gante, në mënyrë që të mos dëshmonit në kundër Hernandos në gjyqin që u bë? Apo vdiq nga murtaja, siç deklaroi vajza juaj? Më thuaj, a të shqetëson që njihesh si Malinche, që emri yt është sinonim i urrejtjes për atë që është meksikan? Çfarë rëndësie ka, apo jo? Pak ishin vitet që ju është dashur të jetoni, aq sa keni arritur në atë kohë. Keni jetuar dashuri, rrethime, luftëra; keni marrë pjesë në ngjarjet e kohës tuaj; ti ishe nëna e keqprodhimit; ju jeni akoma gjallë në kujtesën meksikane.
